I - Όραμα και στόχοι

«Γνωρίζοντας το παρελθόν μας μπορούμε να κατανοήσουμε το παρόν και να σχεδιάσουμε το μέλλον». Η φράση αυτή συνοψίζει την αξία της ιστορικής γνώσης στη σύγχρονη κοινωνία. H μελέτη της Ιστορίας αποτελεί για το σχολείο μας σημαντικό μέρος της εκπαίδευσης των μαθητών, γι’ αυτό και αναζητούμε συνεχώς τρόπους να βελτιώνουμε τη διδασκαλία της, ώστε να γίνεται πιο ελκυστική για τους μαθητές. Η στείρα απομνημόνευση, μέθοδος που συνοδεύει το μάθημα εδώ και χρόνια, κατάλοιπο μίας άλλης εποχής, αντικαθίσταται από την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα και την αλληλεπίδραση.

Οι στόχοι μας διακρίνονται σε τρεις τομείς: τον γνωστικό, τον συναισθηματικό και τον ψυχοκινητικό. Πιο αναλυτικά, οι στόχοι μας είναι οι μαθητές:

•  Να αποκτήσουν ιστορική κατανόηση, ώστε να εξάγουν συμπέρασμα αξιοποιώντας τα στοιχεία μίας πηγής.
•  Να επεξεργάζονται δεδομένα από χάρτες, λογοτεχνικές, μουσικές ή άλλες πηγές.
•  Να αντιληφθούν νέες μορφές πηγών του 21ου αιώνα, όπως οπτικοακουστικές και ψηφιακές.
•  Να αποκτήσουν δεξιότητες ιστορικής ανάλυσης και ερμηνείας, ώστε να αντιληφθούν διαφορετικές οπτικές.
•  Να κατανοούν τα ιστορικά γεγονότα μέσα από την εξέταση του χώρου και του χρόνου αλλά και των αιτιών και των αποτελεσμάτων.
•  Να κατανοούν τις συμπεριφορές των ανθρώπων σε συγκεκριμένες καταστάσεις.
•  Να διαμορφώνουν αξίες και στάσεις που οδηγούν στην εκδήλωση υπεύθυνης συμπεριφοράς στο παρόν και στο μέλλον.
•  Να αποκτήσουν ψηφιακές δεξιότητες.

II - Περιγραφή Έργου

Αξιοποιούμε το εκπαιδευτικό μοντέλο της «ανεστραμμένης τάξης», το οποίο έχει κερδίσει την προσοχή εκπαιδευτικών και ερευνητών τα τελευταία χρόνια. Οι μαθητές επεξεργάζονται το υλικό που τους δίνεται και προετοιμάζονται σπίτι τους, πριν το μάθημα. Η παράδοση του μαθήματος ή αλλιώς η δραστηριότητα «διάλεξη» γίνεται με κατάλληλα μέσα εκτός τάξης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα:

•  Nα εξοικονομείται πολύτιμος διδακτικός χρόνος, ο οποίος αφιερώνεται σε δημιουργικές δραστηριότητες και στην καλλιέργεια δεξιοτήτων ιστορικής σκέψης.
•  Nα αυξάνεται το ενδιαφέρον των μαθητών για το μάθημα.
•  Να ενισχύεται η εμπλοκή των μαθητών στη μαθησιακή διδασκαλία.
•  Να προσαρμόζεται ο ρυθμός μελέτης κάθε μαθητή ανάλογα με τις ανάγκες του.
•  Να εξασκούνται οι μαθητές στο να σκέφτονται κριτικά.

Επιπρόσθετα, οι μεγαλύτερες τάξεις του σχολείου επεξεργάζονται περαιτέρω δεδομένα και πηγές με σκοπό να δημιουργήσουν τις δικές τους προσωπικές αφηγήσεις και να τις παρουσιάσουν στις μικρότερες τάξεις του σχολείου. Οι μαθητές επεξεργάζονται ποικίλα δεδομένα (οπτικοακουστικό υλικό, προφορικές μαρτυρίες, αρχαιολογικά κατάλοιπα, ψηφιακές μαρτυρίες κ.ά.) με σκοπό να παρουσιάσουν αντικρουόμενες πληροφορίες και να καταλήξουν σε συμπεράσματα. Οι μαθητές εμπλέκονται σε ψηφιακά παιχνίδια με ιστορικό περιεχόμενο, για να αντιληφθούν με βιωματικό τρόπο τι συνέβη στο παρελθόν, να επαναπροσδιορίσουν τις αιτίες και τα αποτελέσματα με βάση την εμπειρία που αποκόμισαν, να συγκρίνουν τις ιστορικές πληροφορίες με αυτές που είχαν ήδη διδαχθεί και να εξάγουν συμπεράσματα. Οι βιωματικές δράσεις δε σταματούν εδώ, αφού οι μαθητές αναλαμβάνουν ρόλους και μέσα στην τάξη, ώστε να αναπτύξουν την ιστορική τους φαντασία και τη σχετική επιχειρηματολογία. Οι μαθητές μπορούν να δημιουργούν τα δικά τους ιστορικά ντοκιμαντέρ βασισμένοι σε πληροφορίες που είχαν ήδη επεξεργαστεί ή να φτιάχνουν μικρά ψηφιακά παιχνίδια δημιουργώντας ένα φανταστικό σενάριο με ιστορικό περιεχόμενο. Όλες οι προηγούμενες αναφορές ενδυναμώνουν την άμεση εμπλοκή των μαθητών στο μάθημα της Ιστορίας με αποτέλεσμα να:

•  Να αντιληφθούν επαρκώς τις ιστορικές έννοιες.
•  Να αποφύγουν του αναχρονισμούς.
•  Να κατανοήσουν τα ιστορικά γεγονότα μέσω της δημιουργίας ιστορικού υλικού από τους ίδιους.
•  Να επεξεργαστούν κριτικά δύσκολες ιστορικές στιγμές και να λάβουν τις σχετικές αποστάσεις, ώστε να οδηγηθούν σε ορθολογικά συμπεράσματα.
•  Να αντιλαμβάνονται ότι η ιστορία δεν έχει μια γραμμική ακολουθία γεγονότων, όπως μια αφήγηση ενός σχολικού βιβλίου, αφού η συγκρότηση των κοινωνιών είναι μια πολυσύνθετη και πολυεπίπεδη λειτουργία.
•  Να είναι ικανοί να αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους μέσα στη χώρα τους, την Ευρώπη και τον κόσμο.

III - Εξειδικευμένη τεχνογνωσία - Καινοτομία

•  Έχουμε δημιουργήσει ψηφιακά βιβλία (ibooks) για τις τάξεις Ε’ και Στ’ Δημοτικού, τα οποία ακολουθούν το αναλυτικό πρόγραμμα, είναι όμως εμπλουτισμένα με εικόνες, πηγές και διαδραστικές εφαρμογές, παρέχοντας έτσι πολλές πληροφορίες στον αναγνώστη.
•  Στο πλαίσιο της «ανεστραμμένης τάξης» έχουμε δημιουργήσει εκπαιδευτικά βίντεο, τα οποία συνοδεύουν τα μαθήματα της Στ’ Δημοτικού και τα παρακολουθούν οι μαθητές, προκειμένου να προετοιμάσουν το μάθημα. Επιπρόσθετα, μετά την προετοιμασία ακολουθεί η επεξεργασία πηγών. Οι μαθητές καλούνται να αξιοποιήσουν όλα όσα έχουν μελετήσει, να συνδέσουν τα γεγονότα και να καταγράψουν τις σκέψεις τους.
•  Οι μαθητές αναζητούν πληροφορίες για σημαντικά ιστορικά γεγονότα ή προσωπικότητες, τις συγκεντρώνουν και τις επεξεργάζονται με τη βοήθεια του PowerPoint. Μαθαίνουν από νωρίς τον τρόπο με τον οποίο αναζητούμε πληροφορίες και τη μέθοδο συγγραφής και παρουσίασης μίας επιστημονικής εργασίας. Τέλος, εξοικειώνονται με την έκθεση στο κοινό, διότι παρουσιάζουν τις εργασίες τους ενώπιον των συμμαθητών τους.
•  Η διαγνωστική αξιολόγηση γίνεται με διασκεδαστικό τρόπο και συμμετέχουν όλοι. Τη δυνατότητα αυτή μας τη δίνει μια απλή εφαρμογή που μας επιτρέπει να διεξάγουμε δημοσκόπηση μέσα στην τάξη, σαρώνοντας με το iPad μας τις απαντήσεις των παιδιών.
•  Η δημιουργία ιστορικών ντοκιμαντέρ και ψηφιακών παιχνιδιών με ιστορικό περιεχόμενο. Η αξιοποίηση λογισμικών ανοιχτού κώδικα για την πραγματοποίηση των προηγούμενων ενεργειών κατέστησαν ικανούς τους μαθητές να αξιοποιούν και να επεξεργάζονται εργαλεία που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα.

IV - Προκλήσεις - Εμπόδια

Οι μαθητές, προερχόμενοι από ένα παραδοσιακό μαθησιακό περιβάλλον δεν είναι εξοικειωμένοι με τον νέο τρόπο εργασίας, άρα απαιτείται να αφιερωθεί αρκετός χρόνος για να επεξηγηθεί τόσο στους μαθητές όσο και στους γονείς το νέο μοντέλο διδασκαλίας.

V - Συμπερασματικά

Από όσα εκθέσαμε παραπάνω, οδηγούμαστε στη διαπίστωση ότι οι νέες μέθοδοι διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας επιτρέπουν την ενεργή συμμετοχή των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία και βοηθούν στην κατανόηση, την εφαρμογή, την ανάλυση και τη σύνθεση της νέας γνώσης, που αποτελούν πτυχές της κριτικής και δημιουργικής σκέψης. Σε αντίθεση, η παραδοσιακή διδασκαλία του μαθήματος στοχεύει στην ανάκληση της γνώσης και τη δυνατότητα παρουσίασής της.

•  Έχουμε δημιουργήσει ψηφιακά βιβλία (ibooks) για τις τάξεις Ε’ και Στ’ Δημοτικού, τα οποία ακολουθούν το αναλυτικό πρόγραμμα, είναι όμως εμπλουτισμένα με εικόνες, πηγές και διαδραστικές εφαρμογές, παρέχοντας έτσι πολλές πληροφορίες στον αναγνώστη.
•  Στο πλαίσιο της «ανεστραμμένης τάξης» έχουμε δημιουργήσει εκπαιδευτικά βίντεο, τα οποία συνοδεύουν τα μαθήματα της Στ’ Δημοτικού και τα παρακολουθούν οι μαθητές, προκειμένου να προετοιμάσουν το μάθημα. Επιπρόσθετα, μετά την προετοιμασία ακολουθεί η επεξεργασία πηγών. Οι μαθητές καλούνται να αξιοποιήσουν όλα όσα έχουν μελετήσει, να συνδέσουν τα γεγονότα και να καταγράψουν τις σκέψεις τους.
•  Οι μαθητές αναζητούν πληροφορίες για σημαντικά ιστορικά γεγονότα ή προσωπικότητες, τις συγκεντρώνουν και τις επεξεργάζονται με τη βοήθεια του PowerPoint. Μαθαίνουν από νωρίς τον τρόπο με τον οποίο αναζητούμε πληροφορίες και τη μέθοδο συγγραφής και παρουσίασης μίας επιστημονικής εργασίας. Τέλος, εξοικειώνονται με την έκθεση στο κοινό, διότι παρουσιάζουν τις εργασίες τους ενώπιον των συμμαθητών τους.
•  Η διαγνωστική αξιολόγηση γίνεται με διασκεδαστικό τρόπο και συμμετέχουν όλοι. Τη δυνατότητα αυτή μας τη δίνει μια απλή εφαρμογή που μας επιτρέπει να διεξάγουμε δημοσκόπηση μέσα στην τάξη, σαρώνοντας με το iPad μας τις απαντήσεις των παιδιών.
•  Η δημιουργία ιστορικών ντοκιμαντέρ και ψηφιακών παιχνιδιών με ιστορικό περιεχόμενο. Η αξιοποίηση λογισμικών ανοιχτού κώδικα για την πραγματοποίηση των προηγούμενων ενεργειών κατέστησαν ικανούς τους μαθητές να αξιοποιούν και να επεξεργάζονται εργαλεία που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα.
  •  Έχουμε δημιουργήσει ψηφιακά βιβλία (ibooks) για τις τάξεις Ε’ και Στ’ Δημοτικού, τα οποία ακολουθούν το αναλυτικό πρόγραμμα, είναι όμως εμπλουτισμένα με εικόνες, πηγές και διαδραστικές εφαρμογές, παρέχοντας έτσι πολλές πληροφορίες στον αναγνώστη.
  •  Στο πλαίσιο της «ανεστραμμένης τάξης» έχουμε δημιουργήσει εκπαιδευτικά βίντεο, τα οποία συνοδεύουν τα μαθήματα της Στ’ Δημοτικού και τα παρακολουθούν οι μαθητές, προκειμένου να προετοιμάσουν το μάθημα. Επιπρόσθετα, μετά την προετοιμασία ακολουθεί η επεξεργασία πηγών. Οι μαθητές καλούνται να αξιοποιήσουν όλα όσα έχουν μελετήσει, να συνδέσουν τα γεγονότα και να καταγράψουν τις σκέψεις τους.
  •  Οι μαθητές αναζητούν πληροφορίες για σημαντικά ιστορικά γεγονότα ή προσωπικότητες, τις συγκεντρώνουν και τις επεξεργάζονται με τη βοήθεια του PowerPoint. Μαθαίνουν από νωρίς τον τρόπο με τον οποίο αναζητούμε πληροφορίες και τη μέθοδο συγγραφής και παρουσίασης μίας επιστημονικής εργασίας. Τέλος, εξοικειώνονται με την έκθεση στο κοινό, διότι παρουσιάζουν τις εργασίες τους ενώπιον των συμμαθητών τους.
  •  Η διαγνωστική αξιολόγηση γίνεται με διασκεδαστικό τρόπο και συμμετέχουν όλοι. Τη δυνατότητα αυτή μας τη δίνει μια απλή εφαρμογή που μας επιτρέπει να διεξάγουμε δημοσκόπηση μέσα στην τάξη, σαρώνοντας με το iPad μας τις απαντήσεις των παιδιών.
  •  Η δημιουργία ιστορικών ντοκιμαντέρ και ψηφιακών παιχνιδιών με ιστορικό περιεχόμενο. Η αξιοποίηση λογισμικών ανοιχτού κώδικα για την πραγματοποίηση των προηγούμενων ενεργειών κατέστησαν ικανούς τους μαθητές να αξιοποιούν και να επεξεργάζονται εργαλεία που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα.
    •  Έχουμε δημιουργήσει ψηφιακά βιβλία (ibooks) για τις τάξεις Ε’ και Στ’ Δημοτικού, τα οποία ακολουθούν το αναλυτικό πρόγραμμα, είναι όμως εμπλουτισμένα με εικόνες, πηγές και διαδραστικές εφαρμογές, παρέχοντας έτσι πολλές πληροφορίες στον αναγνώστη.
    •  Στο πλαίσιο της «ανεστραμμένης τάξης» έχουμε δημιουργήσει εκπαιδευτικά βίντεο, τα οποία συνοδεύουν τα μαθήματα της Στ’ Δημοτικού και τα παρακολουθούν οι μαθητές, προκειμένου να προετοιμάσουν το μάθημα. Επιπρόσθετα, μετά την προετοιμασία ακολουθεί η επεξεργασία πηγών. Οι μαθητές καλούνται να αξιοποιήσουν όλα όσα έχουν μελετήσει, να συνδέσουν τα γεγονότα και να καταγράψουν τις σκέψεις τους.
    •  Οι μαθητές αναζητούν πληροφορίες για σημαντικά ιστορικά γεγονότα ή προσωπικότητες, τις συγκεντρώνουν και τις επεξεργάζονται με τη βοήθεια του PowerPoint. Μαθαίνουν από νωρίς τον τρόπο με τον οποίο αναζητούμε πληροφορίες και τη μέθοδο συγγραφής και παρουσίασης μίας επιστημονικής εργασίας. Τέλος, εξοικειώνονται με την έκθεση στο κοινό, διότι παρουσιάζουν τις εργασίες τους ενώπιον των συμμαθητών τους.
    •  Η διαγνωστική αξιολόγηση γίνεται με διασκεδαστικό τρόπο και συμμετέχουν όλοι. Τη δυνατότητα αυτή μας τη δίνει μια απλή εφαρμογή που μας επιτρέπει να διεξάγουμε δημοσκόπηση μέσα στην τάξη, σαρώνοντας με το iPad μας τις απαντήσεις των παιδιών.
    •  Η δημιουργία ιστορικών ντοκιμαντέρ και ψηφιακών παιχνιδιών με ιστορικό περιεχόμενο. Η αξιοποίηση λογισμικών ανοιχτού κώδικα για την πραγματοποίηση των προηγούμενων ενεργειών κατέστησαν ικανούς τους μαθητές να αξιοποιούν και να επεξεργάζονται εργαλεία που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα.